داکت اسپلیت چیست ؟

داکت اسپلیت( اسپلیت خانگی ) یکی از رایجترین سیستم های تهویه مطبوع در سطح جهان است، این سیستم همانند اسپلیت دیواری از یک واحد داخلی (هواساز) و یک واحد خارجی (کندانسور) تشکیل شده است که توسط لوله های مسی به یکدیگر متصل می گردند .

داکت اسپلیت 2
استفاده از هوای برگشت جهت بالا بردن راندمان کاری دستگاه و مصرف سوخت کمتر و همچنین هوای تازه جهت نیاز مبرم هر واحد آپارتمانی که چه در تابستان و چه در زمستان اکسیژن کافی جهت سلامت جسمی افراد را تأمین نماید که این مطلب از مزایای دیگر این سیستم می‌باشد .

نحوه ی تهویه مطبوع سیستم :

سرمایش و گرمایش در این سیستم توسط هواساز با مکش هوای داخلی انجام می پذیرد .
عملکرد دستگاه داکت اسپلیت در حالت سرمایش دقیقاً مشابه سیستم های اسپلیت یا همان کولر های گازی می‌باشد .
به این معنی که این دستگاه جهت تولید سرما با استفاده از سیکل تبرید گاز مبرد را با عبور از اجزا سیکل مانند کمپرسور، کندانسور، شیر انبساط و اواپراتور و تغییر فاز مبرد هوای عبوری از روی کویل اواپراتور را سرد کرده و آنرا به تهویه شونده تحویل می دهد .
بدیهی است که در این حالت منبع انرژی دستگاه برق می‌باشد . در حالت گرمایش دستگاه به کمک کویل تعبیه شده در دستگاه و جریان آب گرم عبوری از داخل کویل هوای عبوری از روی کویل را گرم کرده و آن را به فضای تهویه شونده تحویل می دهد . در این حالت آب گرم عبوری از کویل توسط پکیج یا موتورخانه تأمین شده و منبع انرژی دستگاه گاز می‌باشد .
در این حالت دستگاه مشابه فن کویل عمل می کند .

مشخصات:

دارای کوئل آبگرم فابریک جهت تأمین گرمایش، امکان مجهز شدن به شیر برقی سه راه الکترونیکی با قابلیت فرمان پذیری از ترموستات، ترموستات جهت تنظیم دلخواه دمای محیط، کمپرسور پرقدرت کوپلند مجهز بودن به سیستم فوق کم صدا super silent .
مزایای استفاده از سیستم داکت اسپلیت در مقایسه با سایر سیستم های تهویه :

  1. استقلال کامل سیستم مطبوع در مقایسه با سیستم های مرکزی بالاتر بودن راندمان گرمایشی در مقایسه با رادیاتور و گرمایش از کف تقلیل حجم لوله کشی مسی در مقایسه با سیستم اسپلیت و همچنین کاهش حجم لوله کشی آب گرم در مقایسه با رادیاتور، گرمایش از کف، چیلر و مینی چیلر .
  2. کوچکتر شدن داکت تأسیسات در ساختمان، استفاده از کانال کشی افقی زیر سقف در مقایسه با کولر آبی.
  3. کوچکتر شدن کانال های توزیع هوا نسبت به سیستم کولر آبی به دلیل کیفیت مطلوب تر هوای تولید شده و حجم هوای کمتر .
  4. قیمت تمام شده سیستم داکت اسپلیت با کویل آب گرم تقریباً یک دوم هزینه تمام شده سیستم های چیلر و مینی چیلر می‌باشد . برخی از تفاوت های داکت اسپلیت های موجود در بازار : در نمونه های موجود در بازار کنترل بازه حرارتی حالت گرمایش فقط با توجه به دور فن دستگاه قابل کنترل می‌باشد . اما در بعضی دستگاه های داکت اسپلیت علاوه بر وجود کنترل دور فن در
  5. سرعت، به دلیل اضافه شدن شیر سه راهی الکترونیکی در مسیر آب گرم می توان دبی جریان آب ورودی به کویل را نیز کنترل نمود در این حالت علاوه بر مدیریت بهتر بر حالت گرمایشی در مصرف انرژی نیز صرفه جویی می‌گردد .

در دستگاه های داکت اسپلیت به دلیل استفاده از جدا کننده روغن قابلیت لوله کشی بین یونیت داخلی و خارجی تا اختلاف ارتفاع 15 متر مقدور می‌باشد . در حالی که در اغلب دستگاه های موجود در بازار جهت رفع این مشکل از تله روغن استفاده می‌گردد که علاوه بر بازده کمتر در دراز مدت کارایی خود را از دست داده و نهایتاً منجر به بروز مشکل در کمپرسور و سوختن آن می‌گردد . امکان تولید سرمایش در دمای بیرونی 8 درجه سانتی گراد به بالا استفاده از فین های آنتی اکسیدان جهت جلوگیری از خوردگی و پوسیدگی کابینت گالوانیزه با پوشش پلی است کم صدا و کم مصرف دسترسی آسان به فیلتر هوای قابل شستشو از پایین دسترسی به دمنده و موتور بدون نیاز به جدا کردن کامل قطعات برای تعمیرات دارا بودن کوچکترین ابعاد یونیت داخلی در مقایسه با سایر دستگاه ها از این نقطه نظر دستگاه داکت اسپلیت بیشترین سازگاری را با معماری و طراحی فضای داخلی فضای مورد استفاده می کند .
معایب استفاده از داکت اسپلیت

  1. کنترل زوم ندارد، هنگامی که دستگاه داخل آپارتمان روشن می‌شود تمام فضا اعم از سالن و اتاق های خواب هم دما میشوند.با وجود ترموستاتی که در بزرگترین فضا قرار گرفته است دمای هوا اندازه گیری می‌شود و این از بزرگترین معایب سیستم داکت اسپلیت است.
  2. در مقایسه با مینی چیلر یا چیلر مصرف برق آن تا حدودی بالاتر می‌باشد ولی نسبت به اسپلیت دیواری مصرف برق آن کمتر می‌باشد.
  3. در اکثر داکت اسپلیت ها صدای دستگاه آزار دهنده می‌باشد . (برای این عیب راه حل مهندسی پیشنهاد خواهد شد)

در انتخاب دستگاه داکت اسپلیت دو فاکتور بسیار مهم وجو دارد:

  1. انتخاب دستگاه
  2. اجرای درست و اصولی

برای بهره مندی ازبالاترین کارایی سیستم داکت باید اجرای کانال کشی و لوله مسی توسط افراد مجرب انجام شود. به راحتی میتوان گفت 50 درصد کارایی دستگاه وابسته به اجرای اصولی دستگاه است.
از معایب دستگاه داکت اسپلیت می توان به خیزش باد کم و انتقال صدا در همه ی برند های موجود در بازار اشاره کرد که متأسفانه به دلیل چشم پوشی شرکت ها از این مسأله به آن توجهی نمی‌شود البته این به این معنا نیست که این دستگاه کارایی مناسبی ندارد بلکه مقصود این است که در فضا های Out Door بدون دیوار و سالنی استفاده از آن توصیه نمی‌شود، همچنین به دلیل اشغال فضای زیاد در ساختمان های مسکونی مشکلاتی را ایجاد می کند . در فضا های بزرگ نیز داکت اسپلیت کاربرد چندانی ندارد، زیرا برای فضا هایی که نیاز به تناژ تبرید بالا دارند، داکت اسپلیت طراحی نشده است هر چند متأسفانه گاهی شنیده می‌شود که برخی، داکت اسپلیت را بیش از ظرفیت واقعی می فروشند .
اما عیب شماره 3 و راه حل پیشنهادی

راه حل صدای داکت اسپلیت:

آیا حذف صدای ناشی از نوسان الکترو فن ها و داکت اسپلیت ها میسر می‌باشد ؟

امروزه داکت اسپلیت ها به عنوان یکی از رایج ترین سیستم های تهویه آپارتمانی به شمار می‌آیند که به علت فوائد و مزایای مختلف، آن‌ها را در بسیاری از پروژه های ساختمانی مورد استفاده قرار می دهند. از جمله مزایای استفاده از انواع داکت اسپلیتها در پروژه ها،مجزا نمودن هزینه های مصرف انرژی از شارژ عمومی ساختمان است که منجر به مدیریت مستقیم مصرف کننده و إشراف آن بر میزان استفاده و نحوه ی استفاده در زمان معین می‌باشدکه ازنتایج آن میتواند بهینه سازی مصرف انرژی باشد . امّا با وجود این فائده و دیگر فوائد استفاده از سیستم های تهویه آپارتمانی، متأسفانه یک معضل و عیبی که در اینگونه سیستم ها در ایران وجود دارد صدای مزاحم ناشی از الکتروموتور فن داکت ها است که به دلیل تعبیۀ آن درسقف کاذب آپارتمان ها یا مانند آن و یا جایی نزدیک به اتاقها مانند بالکن که در بسیاری از موارد باعث سلب آسایش وآرامش وحتی آزار دهنده است و ظاهراً گریزی از آن نیست. هرچند اقداماتی برای رفع این مشکل شده است ولی هنوز بطور کامل رفع نشده چرا که عمدتاً کارفرمایان به علل متعدد از قبیل عدم تصمیم گیری اولیه، کمبود جا، اختلاف سلیقه، عدم آشنایی با جزئیات فنی داکت اسپلیت ها، محلِ تعبیه و کارگزاری داکت اسپلیت ها را در داخل آپارتمان پیش بینی می کنند که نتیجۀ آن مشکلاتی است که بعد ها مصرف کننده با آن مواجه می‌شود . این سیستم ها در آمریکا و اروپا نیز رایج است امّا محل کارگذاری آن در مکانی خارج از محل آپارتمان است و قاعدتاً مشکلات موجود در ایران را به همراه ندارد . به کمک فن آوری نوین دیجیتال را حل آسانی برای رفع این مشکل وجود دارد که باعث افزایش راندمان وسطح کیفی و همچنین ارتقاء درمدیریت مصرف انرژی و افزایش عمر الکترو موتورفن می‌شود . شرکت هایی تولیدکننده و وارد کنندۀ داکت اسپلیت ها و مصرف کنندگان محترم این سیستم ها می توانند برای تکمیل مزایای سیستم های داکتی و کم شدن معایب آن‌ها از این را حل استفاده نمایند تا از صدای مزاحم و آزار دهنده فن که به ویژه در دور پایین و در فصل زمستان که مصرف کنندگان بیشتر با آن مواجه هستند رهایی یابند و با آسایش و آرامش موفق به گرمایش و سرمایش و تهویه مطبوع محیط زندگی خود شوند جایی را که نامش مسکن است و بایست باعث سکون و آرامش گردد .
اما افتخاری دیگر در عرصه تولید داخلی :

دیجیکنترل:

سیستمی منحصر به فرد است که برای داکت اسپلیت ها و موتور های خازن دائم تهویه که در بهینه سازی مصرف انرژی مؤثر میباشد. راه حل پیشنهادی برای حذف صدای مزاحم از داکت اسپلیت های Rheem – Goodman – Daikin – Lennox – Gree – Toshiba – LG – Mcquay و انواع دیگر از اسپلیت های کانلی، سیستم منحصر به فرد دیجیکنترل است .. دیجیکنترل یک سیستم ابتکاری میکرو کنترلی می‌باشد که توانسته است در مبحث کنترل دور موتور فن دیمر را از این مقوله کنترل موتور کنار گذارد وبا هزینه ای به مراتب پایین تر از اینورتر موتورفن های تک فاز راکنترل نماید چرا که دیمر هم باعث ایجاد نویز و همینطور باعث کاهش عمر الکترو موتور ها است بعلاوه تلفات حرارتی بسیار دارد و باعث افزایش برق مصرفی وکاهش عمرموتورفن است که در دیجیکنترل همه این مشکلات حل شده است.
این سیستم به منظور کنترل الکتروموتورهای دیسکی (فیشباخ) طراحی و ابداع شده است و برای انواع الکتروموتورهایی که سرعتشان با تغییر ولتاژ بدون تغییر فرکانس کنترل می‌شود (مانند فیشباخ، رزنبرگ، یونیورسال)، بویژه در کاربردهایی که گشتاور با کاهش سرعت کاهش می‌یابد، مانند هواکش‌ها و دستگاه-های تهویه مناسب است.
چند تولیدکننده این نوع الکتروموتورها و فن‌ها (در گذشته و حال) عبارتند از:
آزمایش،دمنده، رزنبرگ، فیشباخ، طوفان ساز کرمان و نیروتهویه.
این الکتروموتورها در بسیاری از دستگاههای تهویه حرارتی و برودتی تبخیری و کمپرسوری، مانند یونیت هیتر، کولر آبی، هواکش، ایرواشر و زنت و دیگر سیستمهای تهویه همچون سیستمهای گودمن (Goodman) و ریم (Rheem) و میتسوبیشی بکار میروند. این سیستم میکروکنترلری، ولتاژ سینوسی برق شهر را بدون هیچگونه اعوجاج و نویز کاهش میدهد و به موتور تحویل میدهد.
حل مشکل نویز، صدای مزاحم و لرزش موتور (ناشی از استفاده از دیمر)، تلفات حرارتی بسیار کم و بازده بیش از 95%، افزایش عمر موتور، استفاده از تکنولوژی میکروکنترلر، سازگاری با ترموستات دیجیتال و مکانیکی، و امکان کنترل از راه دور از مزایای این سیستم میباشند.
پاورباکس دیجیکنترل شامل یک برد میکروکنترلری با شش پورت ورودی و خروجی شامل سه ورودی حالت انتخاب دور، فاز، نول و خروجی برای اتصال به موتور میباشد (که البته در یک نوع دیگر از این دستگاه با هشت حالت انتخاب دور تعداد پورتها به 11 میرسد).
این باکس در کنار موتور یا در مسیر سیم کشی نصب شده و بخش کنترل آن بر روی دیوار و در دسترس کاربر نصب می‌شود.
کاربر میتواند بوسیله دستگاه کنترل سرعت موتور (هوادهی) را در حالات : 1(کم)، 2(متوسط) و 3(زیاد) دهد.
این دستگاه کنترل میتواند یکی از موارد زیر باشد:

  • کلید گردان سه حالته (کلید سه دور)
  • ترموستات مکانیکی سه دور (سقفی)
  • ترموستات دیجیتال سه دور اتوماتیک با نمایشگرLCD با قابلیت ریموت کنترل پاورباکس دیجیکنترل در کنار موتور یا در مسیر سیم کشی نصب می‌شود .

از مزایای استفاده از دستگاه دیجیکنترل میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:

  • کاهش دور الکتروموتور
  • بدون نویز و اعوجاج
  • تبدیل فن تک دور به سه دور
  • سازگار با ترموستات و کلید سه دور
  • بازده بالا و تلفات حرارتی بسیارکم
  • کاهش مصرف انرژی
  • ارزانتر از اینورتر
  • افزایش عمر مفید موتور
  • کاهش آلودگی صوتی و کاهش صدای فن در دورهای پایین

مدلهای مختلف دستگاه دیجیکنترل :

از 2 آمپر تا 15 آمپر با امکان تنظیم و انتخاب سرعت موتور و در بعض مدلها بهمراه رله مجزا برای فرمان به پمپ یا شیربرقی تولید شده‌اند. تولید بر اساس سفارش خاص نیز پذیرفته می‌شود.
الکتروموتور داکت اسپلیت ها را با دیمر کنترل نکنید.
سیستم کاهش دور دیجیکنترل برای الکتروموتورهای دیسکی، اکسترنال روتور و یونیورسال خصوصاً در کاربردهای فن، هواکش، کولر و کلاً دستگاههای تهویه پیشنهاد می‌شود.

منابع :

  1. نشریه پیشگامان ساختمان شماره 64
  2. نشریه اینترنتی ایران صنعت

مؤلف: احمد معینی نیا